creatine

دەربارە:

کریاتین چییە؟
کریاتین سەرچاوەیەکی سروشتی وزەیە کە یارمەتی ماسولکەکانی ئێسکەپەیکەرەکانت دەدات بۆ چرچبوون (گرژبوون). یارمەتی دروستکردنی دابینکردنی وزەیەکی بەردەوام دەدات لە ماسولکەکانتدا بۆ ئەوەی بتوانن بەردەوام بن لە کارکردن، بە تایبەت لەکاتی وەرزشکردنت. نزیکەی نیوەی دابینکردنی کریاتین لە جەستەتدا (1 بۆ 2 گرام/ڕۆژ، نزیکەی قەبارەی 1 بۆ 2 جەلیبی) لە خۆراکەکەتەوە دێت، بەتایبەتی ئەو خۆراکانەی دەوڵەمەندن بە پرۆتین وەک:

گۆشتی سوور (گۆشتی مەڕ و گۆشتی مانگا).
خواردنی دەریایی (ماسی و توێکڵ ماسی).
شیری ئاژەڵ (وەک شیری مانگا و بزن و مەڕ).
جەستەت نیوەکەی تر بە شێوەیەکی سروشتی لە جگەر و گورچیلە و پەنکریاستدا بەرهەم دەهێنێت. نزیکەی 95%ی کریاتینەکە دەگەیەننە ماسولکەکانی ئێسکەپەیکەرەکانت بۆ ئەوەی لەکاتی چالاکیی جەستەیی بەکاریبهێنیت. ئەوەی تر دەچێتە سەر دڵ و مێشک و شانەکانی تر.

هەروەها بەرهەمهێنەران تەواوکەری کریاتین دروست دەکەن. هەندێک کەس تەواوکەری کریاتین دەخۆن چونکە زۆر وەرزش دەکەن یان بڕی پێویست کریاتین لە خۆراکەکانیاندا بەدەست ناهێنن. تەواوکەری کریاتین بەم شێوەیە بوونیان هەیە:

پاودەرەکان.
حەبەکان.
کەپسولەکان.
شلەمەنیەکان.
بارەکانی وزە.
ئایا خواردنی کریاتین تەندروستە؟
توێژینەوەکان دەریدەخەن کە سەلامەتە بۆ زۆر کەس کە تەواوکەری کریاتین بخۆن. بەڵام بەڵگەی پێویست نییە بۆ ئەوەی بزانیت سەلامەتە یان نا ئەگەر تۆ:

دووگیانن یان شیرپێدانن (سنگدان).
نەخۆشی شەکرەت هەبێت.
نەخۆشی گورچیلەت هەبێت.
نەخۆشی جگەرت هەبێت.
ئەگەر تووشی نەخۆشی دوو جەمسەری بوویت، ئەوا ڕەنگە کریاتین مەترسی تووشبوونت بە وەسوەسە زیاد بکات.

پێش خواردنی کریاتین لەگەڵ دابینکەری چاوەدێری تەندروستی قسە بکە بۆ ئەوەی دڵنیا بیت کە سەلامەتە بۆ تۆ.

ئایا کریاتین وا دەکات ماسولکەکانت زیاد بکەیت؟
ئەوە بەندە. توێژینەوەکان دەریدەخەن کە بە بەردەوامی خواردنی کریاتین و بەرزکردنەوەی قورسایی و وەرزشکردن یارمەتیدەرە بۆ زیادکردنی گەشەی ماسولکەکانی کەسانی تەمەن ١٨ بۆ ٣٠ ساڵ. بەڵام لێکۆڵینەوەیەکی تەواو نییە کە بڵێین کریاتین یارمەتی گەشەکردنی گەشەی ماسولکەکان دەدات لە کەسانی تەمەن سەروو ٦٥ ساڵ یان ئەو کەسانەی نەخۆشییان هەیە کە کاریگەری لەسەر ماسولکەکانیان هەیە. بۆچی خەڵک تەواوکەری کریاتین دەخۆن؟
زۆرێک لە وەرزشوانانی ئاماتۆر و پیشەگەر تەواوکەری کریاتین دەخۆن بۆ یارمەتیدانی ڕۆتینی ڕاهێنانەکانیان و باشترکردنی چاکبوونەوەیان. کریاتین وزەی "تەقینەوەی خێرا" و زیادبوونی هێز دروست دەکات، ئەمەش ئەدای کارکردنت باشتر دەکات بەبێ ئەوەی کاریگەری لەسەر توانای وەرزشکردنت هەبێت بۆ ماوەیەکی درێژتر (بەرگەگرتنی ئایرۆبی).

زۆربەی ئەو وەرزشوانانەی کە تەواوکەری کریاتین دەخۆن بەشداری لە وەرزشی هێزدا دەکەن، لەوانە:

لەشجوانی.
تۆپی پێ.
یاری هۆکی.
زۆرانبازی.
جگە لەوەش توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە تەواوکەری کریاتین لەوانەیە یارمەتی کارکردنی مێشک بدات لە کەسانی تەمەن ٦٠ ساڵ و سەرووتر. ئەمەش بریتییە لە:

بیرەوەری کورتخایەن.
ئیستدلالکردن.
پاراستنی دەمار (پارێزگاریکردنی گروپەکانی خانە دەمارییەکان لە برینداربوون یان تێکچوون).
توێژەران هێشتا لێکۆڵینەوە لەوە دەکەن کە ئایا تەواوکەری کریاتین ڕەنگە یارمەتی ئەو کەسانە بدات کە تووشی حاڵەتی مەعریفی (دەروونی) بوون، لەوانەش نەخۆشی بیرچوونەوە.

پێش خواردنی تەواوکەری کریاتین لەگەڵ دابینکەری چاوەدێری تەندروستی قسە بکە، بەبێ گوێدانە ئاستی لەشجوانی جەستەیی، تەمەن یان تەندروستی.

ئایا تەواوکەری کریاتین بۆ وەرزشوانان پێشنیار دەکرێت؟
زۆرێک لە وەرزشوانان تەواوکەری کریاتین بەکاردەهێنن. ڕێکخراوە وەرزشییە پیشەگەرەکان، لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتی (IOC) و کۆمەڵەی وەرزشی نیشتمانی کۆلێژ (NCAA) هەموویان ڕێگە بە وەرزشوانان دەدەن تەواوکەری کریاتین بەکاربهێنن.

ژن و پیاو و ئەو کەسانەی کە لە کاتی لەدایکبووندا نێر یان مێیان بۆ دیاری کراوە (AMAB یان AFAB) سوودەکانی بەکارهێنانی کریاتین ڕاپۆرت دەکەن. بەڵام هەندێک لە لێکۆڵینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئەو ژنان و ئەو کەسانەی کە AFAB کە تەواوکەری کریاتین دەخۆن لەوانەیە هێز یان بارستەی ماسولکەیی بەقەد پیاوان و کەسانی AMAB بەدەست نەهێنن.