potassiumk
ناوی گشتى: پۆتاسیۆم
ناوى کیمیایی: potassiumk
زیادکراوە لەلایەن:
mhammadsalm
دەربارە:
• زانیارییە سەرەتاییەکان:
- پێناسەی پۆتاسیۆم: پۆتاسیۆم کانزایەکە (mineral) و ئەلیکترۆلیتێکە (electrolyte) کە بۆ زۆرێک لە فرمانەکانی جەستە پێویستە.
- جۆری ڤایتامین: پۆتاسیۆم ڤیتامین نییە، بەڵکو کانزایەکە. لە ئاودا دەتوێتەوە.
- گرنگی بۆ جەستە: پۆتاسیۆم یارمەتی ڕێکخستنی هاوسەنگی شلەمەنییەکان، گرژبوونی ماسولکەکان، نێرڤەکان، و پاراستنی پەستانی خوێن دەدات.
• تایبەتمەندییە بایۆکیمیاییەکان:
- کارکردنی مۆلیکیولی: پۆتاسیۆم ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە پۆتێنشیەلی غەشا (membrane potential) لە خانەکاندا، کە بۆ ناردنی سیگناڵەکان لە نێرڤەکان و گرژبوونی ماسولکەکان پێویستە.
- میتابۆلیزم و هەڵمژین: پۆتاسیۆم بە ئاسانی لە ڕیخۆڵە باریکەدا هەڵدەمژرێت. گورچیلەکان ئاستی پۆتاسیۆم لە خوێندا ڕێکدەخەن بە دەرکردنی زیادەکە لە ڕێگەی میزەوە.
- کۆکردنەوە لە جەستەدا: زۆربەی پۆتاسیۆم لە خانەکاندا کۆدەبێتەوە، بەتایبەتی لە ماسولکەکاندا.
- ماوەی مانەوە لە جەستەدا: ئاستی پۆتاسیۆم بەردەوام لەلایەن گورچیلەکانەوە ڕێکدەخرێت، بۆیە ماوەی مانەوەی لە جەستەدا بەندە بە کارکردنی گورچیلەکان و خواردنی ڕۆژانە.
• کاریگەرییەکانی تەندروستی:
- کارکردنی سەرەکی: ڕێکخستنی پەستانی خوێن، گرژبوونی ماسولکەکان، کارکردنی نێرڤەکان، و هاوسەنگی شلەمەنییەکان.
- کاریگەری لەسەر سیستەمەکانی جەستە: کاریگەری لەسەر سیستەمی دڵ و دەمار، سیستەمی ماسولکە، سیستەمی نێرڤ، و گورچیلەکان هەیە.
- سوودەکانی تەندروستی: یارمەتی کەمکردنەوەی پەستانی خوێن دەدات، مەترسییەکانی جەڵتەی مێشک کەمدەکاتەوە، تەندروستی ئێسک بەهێز دەکات، و یارمەتی کارکردنی ماسولکەکان دەدات.
- ڕۆڵی لە پێشگیری لە نەخۆشی: ڕۆڵی هەیە لە پێشگیری لە بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن (Hypertension)، بەردی گورچیلە، و پووکانەوەی ئێسک (Osteoporosis).
• سەرچاوەکانی سروشتی:
- خۆراکە سەرەکییەکان: مۆز، پەتاتە، سپێناخ، ئەڤۆکادۆ، تەماتە، پرتەقاڵ، قەیسی وشککراوە، و فاسۆلیا.
- میقداری بەردەست لە خۆراکەکاندا: میقداری پۆتاسیۆم لە خۆراکەکاندا دەگۆڕێت بەپێی جۆری خۆراکەکە و شێوازی چاندن و ئامادەکردن.
- فاکتەرەکانی کاریگەر لەسەر هەڵمژین: هەڵمژینی پۆتاسیۆم بە شێوەیەکی گشتی باشە، بەڵام هەندێک دەرمان و نەخۆشی دەتوانن کاریگەری لەسەر هەڵمژینی هەبێت.
• تایبەتمەندییە تایبەتەکان:
- خاڵە گرنگەکان: گرنگە بۆ پاراستنی هاوسەنگی پۆتاسیۆم لە جەستەدا، چونکە زۆری و کەمی هەردوکیان دەتوانن کێشەی تەندروستی دروست بکەن.
- جیاوازی لە ڤایتامینە هاوشێوەکان: پۆتاسیۆم کانزایەکە و لەگەڵ سۆدیۆمدا (Sodium) کاردەکات بۆ ڕێکخستنی هاوسەنگی شلەمەنییەکان و پەستانی خوێن.
- زانیارییە کلینیکییەکان: پشکنینی خوێن دەتوانێت ئاستی پۆتاسیۆم لە خوێندا دیاری بکات.