بارکردن
تکایە چاوەڕێ بکە
هەوکردنی سییەکان
بابەتی پزیشکی

هەوکردنی سییەکان

پێداچوونەوەی دوایین: 2025/08/18

کورتەیەک

• زانیارییە سەرەتاییەکان: - پێناسەی نەخۆشی: هەوکردنی سییەکان (Pneumonia) نەخۆشییەکی هەوکردنییە کە کاریگەری لەسەر یەکێک یان هەردوو سییەکان دەبێت. لەم نەخۆشییەدا، کیسە هەواییەکانی ناو سییەکان کە پێیان دەوترێت (Alveoli)، پڕ دەبن لە شلە یان کێم، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە ئۆکسجین بە باشی نەگات بە خوێن. - جۆری نەخۆشی: هەوکردنی سییەکان دەکرێت بەهۆی چەندین هۆکارەوە دروست ببێت، لەوانە بەکتریا، ڤایرۆس، کەڕوو، و هەروەها ماددە کیمیاییەکان. جۆری هەوکردنەکە کاریگەری دەبێت لەسەر شێوازی چارەسەرکردن. - بڵاوبوونەوەی نەخۆشی: هەوکردنی سییەکان نەخۆشییەکی باوە و دەتوانێت تووشی هەموو تەمەنەکان ببێت، بەڵام لە منداڵان و بەساڵاچوواندا مەترسیدارترە.

• تایبەتمەندییە پاتۆلۆژییەکان: - گۆڕانکارییەکانی جەستە: لە کاتی هەوکردنی سییەکاندا، سییەکان هەڵدەئاوسێن و ڕێژەیەکی زۆر شلە کۆدەکەنەوە. ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە سییەکان نەتوانن بە شێوەیەکی ئاسایی ئۆکسجین بگوازنەوە. - کاریگەری لەسەر ئەندامەکان: هەوکردنی سییەکان کاریگەری لەسەر سییەکان و خوێنبەرەکان دەبێت، هەروەها دەتوانێت کاریگەری لەسەر ئەندامەکانی تریش هەبێت ئەگەر هەوکردنەکە بڵاوببێتەوە. - پرۆسەی نەخۆشی: نەخۆشییەکە بە زۆری بە هەوکردن دەست پێدەکات، پاشان شلە و کێم لە کیسە هەواییەکاندا کۆدەبێتەوە، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە هەناسەدان قورس بێت.

• گرنگی کلینیکی: - ئاستی مەترسی: هەوکردنی سییەکان دەتوانێت مەترسیدار بێت، بەتایبەتی بۆ منداڵان، بەساڵاچووان، و ئەو کەسانەی کە نەخۆشی تریشیان هەیە. - کاریگەری لەسەر ژیان: هەوکردنی سییەکان دەتوانێت کاریگەری لەسەر توانای کەسەکە هەبێت بۆ ئەنجامدانی کارەکانی ڕۆژانە. - پێداویستی چارەسەری: زۆربەی حاڵەتەکانی هەوکردنی سییەکان پێویستیان بە چارەسەر هەیە، لەوانە دەرمان و ئۆکسجین. - ئەگەری چاکبوونەوە: ئەگەری چاکبوونەوە بەندە لەسەر جۆری هەوکردنەکە، تەمەنی نەخۆش، و باری تەندروستی گشتی.

• تایبەتمەندییە تایبەتەکان: - نیشانە تایبەتەکان: هەندێک جۆری هەوکردنی سییەکان نیشانەی تایبەتیان هەیە، بۆ نموونە هەوکردنی سییەکان بەهۆی (Mycoplasma pneumoniae) دەتوانێت ببێتە هۆی سەرئێشە و ئازاری گەروو. - جیاوازی لە نەخۆشییە هاوشێوەکان: هەوکردنی سییەکان دەبێت لەگەڵ نەخۆشییەکانی تری کۆئەندامی هەناسە جیا بکرێتەوە، وەک (Bronchitis) و (Influenza). - خاڵە گرنگەکان: زوو دەستنیشانکردن و چارەسەرکردن دەتوانێت ئەگەری چاکبوونەوە زیاد بکات و ڕێگری بکات لە ئاڵۆزییەکان.

نیشانەکانی نەخۆشییەکە

  • * کۆکە (لەوانەیە بە بلغمەوە بێت)
  • * تا
  • * لەرز
  • * هەناسە توندی
  • * ئازاری سنگ (کە لە کاتی هەناسەدان یان کۆکەدا خراپتر دەبێت)
  • * ماندوێتی
  • * سەرئێشە
  • * ئارەقکردنەوە
  • * لێدانی دڵی خێرا
  • * لە منداڵاندا، ڕشانەوە و سکچوون

هۆکارەکانی نەخۆشییەکە

  • * بەکتریا: زۆرترین هۆکاری هەوکردنی سییەکان بەکتریاکانن، بەتایبەتی (Streptococcus pneumoniae).
  • * ڤایرۆس: ڤایرۆسەکانی وەک ئەنفلۆنزا و ڤایرۆسی کۆرۆنا (COVID
  • 19) دەتوانن ببنە هۆی هەوکردنی سییەکان.
  • * کەڕوو: هەوکردنی سییەکان بەهۆی کەڕوو بە دەگمەن ڕوودەدات، بەڵام دەتوانێت تووشی ئەو کەسانە ببێت کە سیستەمی بەرگرییان لاوازە.
  • * ماددە کیمیاییەکان: هەڵمژینی ماددە کیمیاییەکان دەتوانێت ببێتە هۆی هەوکردنی سییەکان.
  • @Risk Factors:
  • * تەمەن: منداڵانی خوار 2 ساڵ و بەساڵاچووانی سەروو 65 ساڵ زیاتر ئەگەری تووشبوونیان هەیە.
  • * نەخۆشی درێژخایەن: نەخۆشییەکانی وەک شەکرە، نەخۆشییەکانی دڵ، و نەخۆشییەکانی سییەکان ئەگەری تووشبوون زیاد دەکەن.
  • * جگەرەکێشان: جگەرەکێشان زیان بە سییەکان دەگەیەنێت و بەرگری لەش کەم دەکاتەوە.
  • * سیستەمی بەرگری لاواز: ئەو کەسانەی کە سیستەمی بەرگرییان لاوازە، وەک ئەوانەی کە نەخۆشی ئایدزیان هەیە یان دەرمانی سەرکوتکەری بەرگری بەکاردەهێنن، زیاتر ئەگەری تووشبوونیان هەیە.

چارەسەر

  • * دەرمانی دژە بەکتریا (Antibiotics): بۆ چارەسەرکردنی هەوکردنی سییەکان کە بەهۆی بەکتریاوە دروست بووە.
  • * دەرمانی دژە ڤایرۆس (Antivirals): بۆ چارەسەرکردنی هەوکردنی سییەکان کە بەهۆی ڤایرۆسەوە دروست بووە.
  • * دەرمانی دژە کەڕوو (Antifungals): بۆ چارەسەرکردنی هەوکردنی سییەکان کە بەهۆی کەڕووەوە دروست بووە.
  • * حەوانەوە: پشوودان یارمەتیدەر دەبێت لە چاکبوونەوە.
  • * شلەمەنییەکان: خواردنەوەی شلەمەنییەکان یارمەتیدەر دەبێت لە شلکردنەوەی بلغم و ئاسانکردنی کۆکە.
  • * ئۆکسجین: لە هەندێک حاڵەتدا، پێویستە ئۆکسجین بدرێت بە نەخۆش بۆ ئەوەی یارمەتی هەناسەدانی بدات.

زانیاری خێرا

ناوی نەخۆشی: هەوکردنی سییەکان
باوترین نیشانە: * کۆکە (لەوانەیە بە بلغمەوە بێت)

ڕێگاکانی خۆپاراستن

  • * کوتان: کوتان دژی ئەنفلۆنزا و (Pneumococcal pneumonia) دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە ڕێگریکردن لە هەوکردنی سییەکان.
  • * شوشتنی دەستەکان: بەردەوام دەستەکانت بە ئاو و سابوون بشۆ بۆ ڕێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی میکرۆبەکان.
  • * خۆپاراستن لە جگەرەکێشان: جگەرەکێشان زیان بە سییەکان دەگەیەنێت و بەرگری لەش کەم دەکاتەوە.
  • * بەهێزکردنی سیستەمی بەرگری: خواردنی خۆراکی تەندروست، وەرزشکردن، و خەوتنی تەواو دەتوانێت سیستەمی بەرگریت بەهێز بکات.

هۆکارە مەترسیدارەکان

  • * تەمەن: منداڵانی خوار 2 ساڵ و بەساڵاچووانی سەروو 65 ساڵ زیاتر ئەگەری تووشبوونیان هەیە.
  • * نەخۆشی درێژخایەن: نەخۆشییەکانی وەک شەکرە، نەخۆشییەکانی دڵ، و نەخۆشییەکانی سییەکان ئەگەری تووشبوون زیاد دەکەن.
  • * جگەرەکێشان: جگەرەکێشان زیان بە سییەکان دەگەیەنێت و بەرگری لەش کەم دەکاتەوە.
  • * سیستەمی بەرگری لاواز: ئەو کەسانەی کە سیستەمی بەرگرییان لاوازە، وەک ئەوانەی کە نەخۆشی ئایدزیان هەیە یان دەرمانی سەرکوتکەری بەرگری بەکاردەهێنن، زیاتر ئەگەری تووشبوونیان هەیە.

دەستنیشانکردن

  • * پشکنینی جەستەیی: پزیشک گوێ دەگرێت لە سییەکانت بۆ دەنگی نا ئاسایی.
  • * تیشکی ئێکس (Chest X-ray): تیشکی ئێکس دەتوانێت هەوکردن لە سییەکاندا دەستنیشان بکات.
  • * پشکنینی خوێن: پشکنینی خوێن دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دەستنیشانکردنی جۆری هەوکردنەکە.
  • * پشکنینی بلغم: پشکنینی بلغم دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دەستنیشانکردنی هۆکاری هەوکردنەکە.
  • * (Pulse oximetry): پێوانی ڕێژەی ئۆکسجین لە خوێندا.

بەڕێوەبردن

  • * چاودێریکردنی نیشانەکان: گرنگە چاودێری نیشانەکان بکەیت و ئەگەر خراپتر بوون، سەردانی پزیشک بکەیت.
  • * بەکارهێنانی دەرمانەکان بە ڕێکوپێکی: دەرمانەکان بەپێی ڕێنمایی پزیشک بەکاربهێنە.
  • * خۆپاراستن لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشی: ئەگەر تووشی هەوکردنی سییەکان بوویت، هەوڵبدە خۆت بپارێزیت لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکە بۆ کەسانی تر.
  • * پشکنینی بەردەوام: ئەگەر مەترسی تووشبوونت بە هەوکردنی سییەکان زۆرە، پشکنینی بەردەوام ئەنجام بدە.

زانیاری بەشداربوو

Mhammad Salm

Mhammad Salm

زیادکراوە: 2025/08/18